Standart C Programlama Dili


3.3. Karakter Dizileri

C dilinde özel bir karakter dizisi tipi yoktur. Ancak karakter dizisi gerektiren durumlar için bazı kolaylıklar bulunmaktadır. Karakterlerden oluşan normal bir dizi veya bir karakter göstergesi bir karakter dizisi olarak düşünülebilir.

#include <stdio.h>

int main (void)
{
  char *dd;
  dd = "dunya";
  printf("Merhaba, %s.\n", dd);
  return 0;
}

Bildiğiniz gibi, printf’in ilk argümanı bir karakter göstergesi olmalıdır; bu örnekte, ikinci argüman da, %s dönüşüm tanımlamasının gerektirdiği şekilde, bir karakter göstergesidir. Yukarıdaki atama ifadesinde olduğu gibi, bir ifade içinde kullanılan bir karakter dizisi değişmezi bir karakter göstergesidir ve dizinin ilk karakterine işaret eder. Karakter dizisi, derleyici tarafından, bir tarafta saklanır. Böylece, yukarıdaki atama deyiminde sadece bir gösterge ataması yapılmaktadır; bir karakter dizisi aktarması söz konusu değildir. Eğer bir karakter dizisi aktarması yapmak istiyorsak bunu kendimiz yapmalıyız. Örneğin,

char d[10];
d = "bir dizi";

geçersizdir, çünkü derleyici gösterge ataması yapmaya çalışacaktır. Ancak = işaretinin sol tarafında bir değişmez gösterge bulunduğundan, bu olanaksızdır. Karakterleri tek tek, bir döngü kullanarak, atamak zorundayız. Böyle işlemler çok sık kullanıldığı için, C kütüphanesi bazı karakter dizisi işleme fonksiyonları sağlamaktadır. Örneğin,

strcpy(d, "bir dizi");

bizim işimizi görecektir. Bu fonksiyon, ikinci argüman olarak geçirilen adresteki bütün karakterleri, en sonda gelen boş karakteri (\0) ile birlikte, d tarafından gösterilen yere aktaracaktır. Bu durumda, bu 9 karakterdir. Bu fonksiyon, hedef dizinin bu kadar çok karakteri alacak genişlikte olup olmadığını kontrol etmez. (Zaten edemez.)

Benzer bir durum karakter dizileri karşılaştırması yaparken ortaya çıkar.

if (s=="Bu dizi") 

testi her zaman yanlış sonucunu verecektir. Kuşkusuz bunun nedeni gösterge eşitliğini test etmemizdir. s ya bir gösterge yada bir dizi ismi olabilir (her iki durumda da bir gösterge ifadesidir); değişmez karakter dizisi ise onu saklamak için kullanılan bellek öbeğinin başına işaret eden bir göstergedir. Doğal olarak, bunlar farklı adreslerdir, böylece bu test hiçbir zaman doğru sonucunu vermeyecektir. Bunun yerine, s1 ve s2 şeklinde verilen iki karakter dizisini karşılaştırıp, sözlük sıralamasına göre s1’in s2’den küçük, s2’ye eşit veya s2’den büyük olmasına bağlı olarak, sırasıyla olumsuz bir tamsayı, sıfır veya olumlu bir tamsayı veren

strcmp(s1,s2)

fonksiyonunu kullanmalıyız.

strcat(d,s)

fonksiyonu s dizisini d’nin arkasına aktarır. Kuşkusuz d dizisinin hem eski hem de yeni karakter dizisini kapsayacak kadar geniş olması gerekir.

strlen(s)

fonksiyonu ise s karakter dizisinin uzunluğunu verir; bunu yaparken en sondaki boş karakteri saymaz.

strchr(s,c)

fonksiyonu c karakterinin s karakter dizisinin içinde ilk ortaya çıktığı yerin adresini bir karakter göstergesi olarak döndürür; c dizi içinde yoksa NULL verir.

strrchr(s,c)

fonksiyonu strchr(s,c) gibidir, sadece tarama işlemini sağdan sola doğru yapar.

Yukarıdaki fonksiyonlardan bazıları için işlemi sınırlayan başka bir argüman, n, kabul eden bazı uyarlamalar bulunmaktadır.

strncmp(s1,s2,n)

en fazla n karakteri karşılaştırır;

strncat(s1,s2,n)

en fazla n boş olmayan karakter ekler;

strncpy(s1,s2,n)

tam olarak n karakter aktarır (eğer s2’nin uzunluğu daha kısa ise, boş karakterler eklenir).

Yararlı bir değer döndürmüyor gibi gözüken fonksiyonlar aslında karakter göstergesi döndürmektedir. Genelde, geri döndürülen gösterge hedef dizisinin başına işaret eder.

Bir sonraki bölümde de göreceğimiz gibi, fonksiyonları kullanmadan önce bildirimlerini yapmak zorundayız. Bu kısımda anlatılan fonksiyonların bildirimi string.h başlık dosyasında bulunmaktadır. Yukarıda anlatılan fonksiyonları kullanmadan önce, programın başına #include <string.h> satırını eklememiz gerekir.

Diğer birçok fonksiyon yanında, C kütüphanesinde bazı veri dönüşüm fonksiyonları da mevcuttur. Bunlardan bazılarının bildirimi stdlib.h başlık dosyasında bulunmaktadır ve aşağıda açıklanmıştır. Ayrıca fonksiyon ve argüman tipleri de gösterilmiştir.

double atof(char *)

karakter dizisi argümanını çift duyarlıklı kayan noktalı sayıya çevirir; hata durumunda 0.0 döndürür.

int atoi(char *)

karakter dizisi argümanını tamsayıya çevirir; hata durumunda 0 döndürür.

long atol(char *)

karakter dizisi argümanını uzun tamsayıya çevirir; hata durumunda 0L döndürür.

ctype.h başlık dosyasında tanımlanan

int toupper(int)

ve

int tolower(int)

sırasıyla karakter argümanının büyük harf ve küçük harf karşılığını döndürür.